23 november 2021
Deze reeks afleveringen is niet alleen bedoeld voor degenen die tevreden zijn met hun relatie en graag hun communicatie skills willen uitbreiden.
‘Communicatie in je relatie’ is vooral heel waardevol voor degenen die het moeilijk vinden om met hun partner te praten. Voor de stellen die geen contact meer met elkaar lijken te kunnen maken. Of die niet meer weten hoe ze hun partner op een goede manier kunnen benaderen. Voor de koppels die vaak in ruzies belanden. Of juist in kille stiltes en afstand verzanden. Voor al wie zich knel voelt zitten in zo’n destructief relatiepatroon en daardoor gaat twijfelen of het niet beter is om uit elkaar te gaan. Want de kans is groot dat dit allemaal te maken heeft met de manier waarop jullie met elkaar communiceren. En daar valt wat aan te doen.
In mijn vorige blog besprak ik het belang van communicatie in je liefdesrelatie. In deze aflevering gaan we kijken naar wat ‘communicatie’ in je relatie precies is en hoe jij daar het beste kunt uithalen. En nee, dat hoeft geen saaie kost te worden, integendeel. Je gaat meteen interessante dingen ontdekken waar je meteen al mee aan de slag kunt gaan.
En gedrag heb je ooit aangeleerd. Als je ontdekt dat het niet werkt, kan je niet-helpend gedrag (met wat inspanning) ook weer afleren. Ondertussen kan je iets nieuws leren wat wel werkt.
Je kunt dus op gelijk welk moment en ongeacht je leeftijd of situatie leren communiceren op een goede manier.
Zeker, woorden vormen een belangrijk onderdeel van ons spreken. Maar er is nog veel meer dan dat. En hoe meer jij jezelf daar bewust van bent, hoe beter je zult kunnen communiceren.
Laten we samen eens kijken hoe dat dan precies zit.
Communiceren heb je ooit aangeleerd. Het is een vaardigheid, zoals de vele andere vaardigheden die je in je leven leert: kruipen, knippen, kleuren, lezen, schrijven, rekenen, fietsen enz.
Denk even aan hoe je hebt leren rekenen: eerst tellen, daarna optellen, dan aftrekken, pas later leerde je vermenigvuldigen en delen. Dat zijn allemaal vormen van rekenen die je regelmatig toepast. Afgelopen zaterdag bijvoorbeeld stond ik in een boetiekje een jurk te passen. Ik vond ‘m echt leuk. Dan heb ik naar het prijskaartje gekeken en de 30% korting berekend. Toen pas nam ik het besluit: dit jurkje neem ik! Dat herken je vast wel?
Precies zo, zijn er ook verschillende vormen van communicatie. Maar omdat we daar geen les over krijgen op school, zijn we ons daar niet altijd bewust van. En dat is echt jammer. Als je verder leest, begrijp je wat ik bedoel.
Verbale communicatie = de woorden die we uitspreken en de geluiden die we daarbij maken zoals oh, huh, een zucht, tsss…, pfff…, meh, hmm, enzovoort.
Misschien was jij tot nu toe in de veronderstelling dat communicatie betekent: het uitspreken van woorden. En dat klopt ook wel. Maar het klopt slechts gedeeltelijk.
Amper 10% van onze communicatie bestaat uit woorden en geluiden (zie afbeelding 1, het groene gedeelte).
Toen ik dat lang geleden voor het eerst hoorde, was ik verbaasd. Ik was me er totaal niet van bewust hoe klein dat aandeel slechts was. Tot dan toe was ik er juist van overtuigd: hoe groter je woordenschat, hoe beter je communicatie. Dus had ik veel tijd gestopt in het vergroten van mijn vocabulaire. Dat hielp wel voor het schrijven van opstellen en zo. Maar ik merkte toch ook dat ik ergens iets belangrijks miste, als ik mezelf wilde uiten ten opzichte van anderen. Op een of andere manier kwam ik niet overtuigend over. Vaak werd ik niet eens opgemerkt. Dat had me zo ontmoedigd dat ik op de duur gestopt ben met moeite doen. Ik werd stil en zweeg nog liever, om maar niet het gevoel te krijgen dat ik niet gezien of gehoord werd.
Als jij jezelf daarin herkent, nodig ik je uit om verder te lezen. Want het inzicht dat er naast woorden nog andere dingen belangrijk zijn binnen communicatie, heeft me veel gebracht. Niet alleen voor mezelf als mens maar zeker ook voor mijn werk en relaties. En dat gun ik jou ook.
Paraverbaal = de manier waarop we onze woorden uitspreken (zie afbeelding 1 , het blauwe deel) en dat beslaat 30% van onze communicatie.
We kunnen zacht of luid praten en we kunnen zelfs schreeuwen. We praten al eens langzaam en we praten wel eens snel. Onze stem kan hoog of laag maar ook schel en dof klinken. Soms praten we eentonig en soms gaat onze stem heel erg op- en neer. De ene keer nemen we af en toe pauzes tussen onze woorden en zinnen, de andere keer ratelen we aan een stuk door. We kunnen het accent op een specifiek woord leggen, zodat de zin een andere betekenis krijgt dan wanneer die klemtoon er niet zou zijn. Vaak klinkt er emotie in onze stem maar we kunnen ook emotieloos spreken. En ga zo maar verder.
Neem nu even het hele simpele woordje ‘ja’.
Je kunt ja zeggen op ontelbare manieren. Je kunt zelfs op zo’n manier ja uitspreken, dat iedereen snapt dat je eigenlijk op een grappige manier nee aan ’t zeggen bent. ‘Ja’ kan blij klinken maar ook ongeduldig, stimulerend, verdrietig, bevestigend, geïrriteerd, vragend, sussend, begripvol, opgelucht, achterdochtig, smekend, zeurend, enzovoort. En dat allemaal met 1 woordje van 2 letters.
Ik was er me als jongvolwassene totaal niet bewust van. Dan kreeg ik regelmatig te horen dat ik niet zo zacht en aarzelend moest spreken, ik mocht wat meer zelfvertrouwen hebben en meer ‘stem geven’ aan mezelf. Dus leerde ik mezelf aan om iets luider, veel duidelijker en met een hoger tempo te praten. Daardoor kwam ik veel zelfzekerder over, ook al voelde ik me totaal niet zo. Maar door het steeds vaker te doen, en door de positieve reacties (ik werd gehoord en gezien) ging het me steeds beter af. Uiteindelijk kreeg ik -tot mijn eigen grote verbazing- effectief ook meer zelfvertrouwen.
Ook jij kunt dit leren door het te doen. Oefening baart kunst. Ik vertel je er nog meer over hoe je daar aan kunt beginnen. Maar eerst nog een niet te onderschatten onderdeel van communicatie. Eentje waar enorm veel kracht in zit.
Non-verbaal = alles wat we tonen met onze houding, mimiek, gebaren, uitstraling, lichaamsuitingen, oogcontact …
Niet minder dan 60% van onze communicatie (afbeelding 1, het gele gedeelte) heeft niets te maken met woorden, geluiden, stemgebruik of -intonatie. Er komt niet eens iets aan te pas dat je kunt horen. Het zijn al de dingen die we, bewust of onbewust, bedoeld of onbedoeld, met ons lichaam vertellen.
Je kunt bleek wegtrekken van de schrik, rood aanlopen van woede, zweten van inspanning en klamme handen krijgen van de stress. Als je een man bent, kan je een erectie krijgen van seksuele opwinding. Een vrouw kan er nat van worden. Je hebt vast al wel eens tranen van ontroering gehad of geschaterd van plezier. Je mond kan glimlachen van dankbaarheid of omlaag plooien van ongenoegen. Je kunt je ogen sluiten en diep inademen van ongeduld of met je ogen rollen van minachting.
Allemaal dingen die mogelijk zelfs onbewust gebeuren met ons lichaam.
We kunnen ook bewust kiezen voor non-verbale taal zoals zoenen, iemand een aai over de bol geven, knuffelen, kietelen, tegen elkaar aankruipen op de bank, in bed wegkruipen van de ander, een sexy blik, een handgebaar dat uitnodigt om dichterbij te komen, ….
Ik kan hier nog bladzijden vol aan toevoegen maar veronderstel dat jullie al lang begrepen hebben wat ik bedoel.
Ook dit heb ik ooit moeten leren onder controle krijgen en toepassen op de goede manier. Maar voor dat lukte, moest ik eerst wel beseffen hoe mijn paraverbale en non-verbale communicatie er uit zag. Mezelf ervan bewust worden dat ik meestal met zachte stem sprak, aarzelend, in elkaar gedoken en met terneergeslagen blik. Toen ik dat kon zien, begreep ik pas waarom ik niet door anderen gezien of gehoord werd. Ik was zelf degene die mij klein en onzichtbaar maakte. Onbewust en ongewild natuurlijk. En van het resultaat werd ik niet blij.
Pas toen zag ik in dat ik zelf de enige was die ervoor kon zorgen dat het anders zou worden. Ik mocht gaan leren om mezelf zichtbaar te maken. Gaan staan voor wie ik ben.
Of dat vanzelf ging? Nee, zeker niet. Een automatisme afleren, vraagt tijd en volharding. En de volhouder wint. Uiteindelijk durfde ik voor een grote groep mensen staan om mijn verhaal te doen, in de overtuiging dat ik iets te vertellen had dat voor hen de moeite van het luisteren waard was. Met luide stem, rechte schouders, en beurtelings iedereen aankijkend.
Mocht jij datzelfde gevoel van ‘niet gezien/gehoord worden’ hebben, weet dan dat dit kan veranderen, als je er maar mee aan de slag gaat. Het vergt wat kennis en een aantal vaardigheden. En die deel ik graag met jou. Lees dus zeker verder, en volg de rest van deze reeks afleveringen.
Afb. 1
Vaak hoor ik cliënten zeggen “Wij communiceren niet meer met elkaar.” Maar jij weet nu ondertussen dat die uitspraak eigenlijk niet klopt. Want zoals Paul Watzlawick (Psycholoog, 1921 – 2007) zei: “Je kunt niet niet communiceren.”
Watzlawick heeft gelijk: of je nu wel of geen woorden gebruikt, je zendt altijd op een of andere manier een boodschap uit naar je medemensen.
Daarom is het zo belangrijk dat je jezelf bewust leert zijn van de drie factoren van communicatie die jij inzet. Check of je de juiste woorden kiest om uit te drukken wat je wilt vertellen. Hoor eens op welke manier je iets uitspreekt. Klinkt het zoals je het bedoelt? En houd jezelf eens een spiegel voor om te kijken naar de lichaamstaal die je toont. Hoe zou het overkomen bij de ander? En stuur dan bij als het beter kan.
En zelfs dan kan er nog veel mislopen. Sowieso ben je met z’n tweetjes en dan is er meer kans dat er iets scheef loopt.
Communicatie heeft als doel om een boodschap uit te wisselen met minstens één andere persoon.
In het geval van een partnerrelatie gaat het dus om communicatie tussen de liefdespartners.
Een van hen (= de zender) probeert een boodschap over te brengen op de geliefde.
De ander (= de ontvanger) probeert de boodschap op te vangen.
Tijdens de communicatie tussen twee geliefden zijn beiden vaak wisselend zender en ontvanger.
Afb. 2
Bij de woorden zender en ontvanger denk je misschien aan een radio. En je weet vast, dat daar wel eens ‘ruis’ op zit, storing, waardoor je niet goed kunt verstaan wat er gezegd wordt.
Soms zit er ook ruis op de communicatie tussen twee mensen, waardoor de boodschap niet goed overkomt.
Deze ruis kan ontstaan omdat de zender niet de juiste woorden gebruik. Of dat de zender intonatie en/of nadruk gebruikt die verwarrend werkt. Of dat de lichaamssignalen niet kloppen met de rest.
Maar er kan ook storing op zitten omdat de ontvanger in een bepaalde gemoedstoestand is, waardoor er een eigen invulling aan de boodschap gegeven wordt. Of misschien heeft de ontvanger de non-verbale taal van de zender niet kunnen zien en zijn er zo heel belangrijke signalen verloren gegaan.
Voorbeeld:
Omdat het ’s ochtends erg koud was, had ik het infrarood paneel in de badkamer aangezet. Terwijl ik wat kleren ging halen, liep mijn partner de badkamer in zonder de deur dicht te doen. Ik riep vanuit de slaapkamer “Wil je de deur alsjeblieft dicht doen?”.
Toen ik weer in de badkamer kwam, merkte ik dat mijn partner stiller was dan anders. Ik vroeg wat er scheelde. Hij vond dat ik nogal dwingend en onvriendelijk had geklonken en ging er daarom van uit dat ik chagrijnig was en dat hij me maar beter met rust kon laten.
Eerlijk gezegd, schrok ik daarvan want ik was helemaal niet slecht gezind. Maar het klopte wel dat mijn stem luid had geklonken en met de nadruk op ‘dicht’. En ik realiseerde me dat mijn partner niet had kunnen zien dat ik gewoon vriendelijk had gekeken. Dus heb ik sorry gezegd en een kus gegeven, ook al had ik niet echt iets verkeerd gedaan. Op die manier werd de ruis er weer afgehaald en was het weer goed voor ons allebei.
Dit voorbeeld geef ik om duidelijk te maken dat het niet alleen een kwestie is van kijken naar je eigen communicatiegedrag. Het is ook helpend om naar jezelf te kijken door de ogen van je partner. Dan snap je beter waarom iets anders over kan komen dan je had bedoeld.
Waarom het zo belangrijk is dat ik je dit allemaal vertel
Heel simpel: als we ons niet bewustzijn van onze woordkeuze, para-verbale en non-verbale taal, dan zijn we als een stuurloos schip op een woeste zee. De kans dat we ons doel gaan bereiken is nagenoeg nihil. Als je daarentegen leert om je woorden, je stem en je lichaam op een goede manier in te zetten, ga je veel meer succes boeken.
Maak vanaf nu naast woorden, bewust meer gebruik van para-verbale en non-verbale communicatie om verbinding te zoeken met je partner. Loop je langs je partner, geef een kusje op de bol, op de wang of op de mond. Leg een hand op diens schouder, geef een aai over de wang, maak oogcontact, glimlach, geef een knuffel, kruip tegen elkaar aan.
Laat je stem zacht en vriendelijk klinken.
Als je geliefde iets aan je vraagt, stop je waarmee je bezig was. Ga erbij zitten en kijk hem/haar aan terwijl die zijn/haar verhaal vertelt. Laat zien dat je betrokken bent, door verdiepende vragen te stellen, een ‘hmm’, ‘oh’, of ‘oei’, al naargelang wat je hoort en vooral ziet bij je partner. Let dus goed op alle signalen die uitgezonden worden.
En komt het moment niet goed uit, bijvoorbeeld omdat je net biefstuk in de pan hebt gelegd? Kijk je partner dan vriendelijk aan, zeg dat je graag wilt luisteren en of het oké is dat het even wacht tot klaar bent met bakken.
Wees er op voorbereid dat jouw pogingen in het begin misschien ‘vreemd’ kunnen overkomen. Je geliefde zou kunnen denken “Wat is hij/zij nu weer aan ’t doen?”. Dus houd het een tijdje vol zodat het duidelijk wordt dat je het echt meent. En de kans is groot dat het uitnodigend werkt voor de ander, om het zelf ook te gaan toepassen.
De kans is groot dat je bij de vraag ‘Wat is communicatie in een liefdesrelatie’ meteen dacht aan Whatsapp. Daarom kan ik dit artikel niet afsluiten voor ik het nog even heb over het gebruik van social media.
Dat zeg ik heel vaak tegen cliënten tijdens relatietherapie als ik hoor dat ze ruzies via Whatsapp proberen op te lossen (wat dus niet lukt). En als je alles gelezen hebt wat ik hierboven schreef, snap jij perfect waarom.
Via mail, sms, Whatsapp en al dit soort media wissel je uitsluitend woorden uit. Met die schamele 10% van onze mogelijkheden, ben je dus op een zeer gebrekkige manier aan ’t communiceren. Zelfs de emoji’s die je erbij kunt voegen, zorgen vaak alleen maar voor meer verwarring. Geen wonder dat daarbij zoveel misloopt!
Is het dan nergens goed voor?
Tuurlijk wel. Voor praktische zaken, het delen van foto’s en artikelen of een lief berichtje kan je gerust een appje sturen. Dat is juist erg leuk.
Nou nee, niet echt. Je krijgt wel min of meer de paraverbale communicatie mee, maar ook dan mis je nog steeds 60% van de signalen die je partner uitzendt en dat is best veel.
Dat is al een stapje vooruit maar het is nog steeds niet ideaal want je ziet meestal alleen maar een gezicht. De rest van de lichaamstaal ontgaat je volledig.
Ruzies, onenigheden, misverstanden en problemen kan je beter face-to-face bespreken. En dan niet terwijl je aardappelen staat te schillen of de tv aanstaat.
Ga ervoor zitten. Laat zien dat je tijd wilt maken voor dit gesprek. Zorg dat je elkaar goed kunt zien. Maak oogcontact. Neem een houding aan die toont dat je bereid bent om te luisteren en aangeeft dat je op zoek bent naar verbinding (want daar komt het iedere keer toch op neer).
En kies dan de juiste woorden. Hoe je dat allemaal het beste doet, vertel ik je later nog in een andere aflevering.
Alvast veel succes met de tips van vandaag!
Ingrid Druyts
Relatie- en individuele therapie
Bij geen gehoor ben ik hoogst waarschijnlijk in gesprek. Je kunt ten alle tijden gebruik maken van de bel / mail me terug service hieronder. Ik neem dan zo spoedig mogelijk contact met jou op.
Ik vond het goed en prettig om mijn verhaal over mijn samengesteld gezin te kunnen vertellen. Eindelijk had ik het gevoel dat iemand mij begreep.
Mocht ik op dit moment niet bereikbaar zijn of wil je liever op een ander tijdstip met mij in contact komen, dan bel of mail ik u graag terug!
