13 mei 2020
Toen ik een jaar of 5 was, gingen mijn ouders op vakantie. Mijn broer, 8 jaar ouder dan ik, mocht mee. Ik, de kleine uk, moest bij mijn grootouders blijven. Tot de dag dat ze vertrokken, was ik nog nooit een dag zonder ons Moeke geweest. Ze had, naar eigen zeggen, nooit echt tijd om met mij bezig te zijn, maar ze was altijd wel ergens in de buurt. En ineens was ze weg. Niet 1 dag maar een hele week. Ik wist totaal niet wat mij overkwam en voelde me angstig en verdrietig.
Van het moment dat ze terug thuis kwamen en uit de auto stapten, was ik niet meer het rustige kind dat goed alleen kon spelen. Mijn ouders kregen een jengelend, zeurderig meisje terug dat letterlijk constant aan haar Moekes rok hing.
Ik herinner het me nog als de dag van gisteren. Geen seconde durfde ik mijn moeder uit het oog verliezen, want ze zou zo maar weer eens kunnen verdwijnen.
Wie er verder niets van afweet, zou kunnen denken dat ik een overgevoelig kind was dat overdreven reageerde.
Het heeft tientallen jaren geduurd voor ik er zelf achter kwam, dat mijn gedrag iets te maken had met hechting. En dat het helemaal geen vreemde en uitzonderlijke reactie was.
Maar wat is hechting dan?
Baby’s worden geboren met de instinctieve neiging om zich te hechten. In feite is dit een overlevingsmechanisme want een pasgeborene is volledig afhankelijk van de zorgen van volwassenen in zijn omgeving. De hechtingsfiguur zorgt voor eten, drinken, warmte, hygiëne, … alles om fysiek te overleven. Maar een baby heeft ook liefde nodig om te overleven. Emotionele intimiteit, veiligheid en zekerheid zijn dus minstens zo belangrijk.
Dit zijn de drie B’s die een hechtingsfiguur zou moeten bieden:
Gezondheidspsycholoog en psychotherapeut Martin Appelo noemt al die B’s ‘de oersoep’.
Als de verzorger de drie B’s goed kan toepassen, en de oersoep dus goed opdient, leert een kind zijn eigen behoeften en gevoelens kennen. En het leert ‘ik ben belangrijk en wat ik voel en nodig heb is ook belangrijk” Dat is de basis van zelfvertrouwen en veerkracht.
Die veilige basis wordt in het brein geprogrammeerd. Het kind draagt die vanaf dan ‘intern’ met zich mee. De hechtingsfiguur hoeft niet meer per se aanwezig te zijn om zich veilig te kunnen voelen. Het kind is dan klaar om de wereld rondom hem te gaan ontdekken.
Een veilig gehechte volwassene bezit een soepele balans tussen autonomie en nabijheid. En kan gemakkelijk intieme sociale relaties aangaan.
Om verschillende redenen kan het zijn dat een of meerdere van de drie B’s ontbreken bij de hechtingsfiguur en dat een kind zich daardoor niet veilig kan hechten. Voor we verder gaan, wil ik je graag eerst tonen hoe gevoelig kleine kinderen zijn voor reacties van volwassenen. Of in dit geval: voor het ontbreken ervan.
In dit aangrijpend filmpje ‘The still face experiment’
Het is duidelijk: zodra het kindje de verbinding met de mama lijkt kwijt te raken, gaat het er alles aan doen om die te herstellen. Als dan blijkt dat het niet lukt, komen er tranen van verdriet en angst.
Kijk dan eens naar het volgende filmpje.
Ik denk dat ik hier geen uitleg bij moet geven.
Wanneer verzorgers van een kind onvoorspelbaar reageren en de ene keer wel en de andere keer niet beschikbaar zijn, kan het kind zich niet veilig hechten. Misschien gaat het zich dan voortdurend aan de verzorger vastklampen. Of het kind gaat behoeften en gevoelens heel erg uitvergroten. Het gaat aan zichzelf twijfelen ‘Ik ben waarschijnlijk niet de moeite waard.”
Mogelijk ontwikkeld zo’n kind zich tot een volwassene die heel erg gaat bewijzen ‘goed genoeg’ te zijn, door bv. anderen te pleasen. De eigen grenzen worden daarbij vaak overschreden.
Een angstig gehecht persoon in een liefdesrelatie, zal altijd bang zijn om de partner kwijt te raken. Bij ruzies wordt de achtervolging ingezet. Er moét uitgepraat worden “Kijk naar mij, ik heb je nodig, je mag mij niet in de steek laten. Ik wil voor jou alles doen.”
En als dat geen effect heeft, wordt de verdediging ingezet “Ja, alsof jij perfect bent! Jij doet toch ook wel eens iets fout!”
Onder al die woorden zit angst.
Als de behoefte en signalen om zorg en troost niet door de verzorgers beantwoord of zelfs afgewezen worden, kan het kind stoppen met het geven van signalen. Het kan dan lijken alsof het kind onverschillig is t.o.v. van de verzorgings figuur. Maar wat het kind dan doet, is zichzelf beschermen tegen afwijzing. Het gaat dan zelf afwijzen en afstand houden. Het durft zich niet goed meer te hechten en besluit nog alleen op zichzelf te vertrouwen.
Een vermijdend gehechte zal in een liefdesrelatie geneigd zijn om emotionele afstand van de partner te houden. Bij ruzies lopen ze weg, mentaal of fysiek. Ze sluiten zich af.
Onder dit gedrag zit angst.
Soms zijn verzorgingsfiguren ronduit beangstigend voor kinderen. Dan heb ik het niet alleen over misbruik en mishandeling. Ook een extreem angstige ouder kan dat effect hebben op een kind. In plaats dat het kind troost en geruststelling krijgt bij de ouder, ervaart het alleen maar meer angst. Zo’n kind kan geen kant uit en weet totaal niet hoe hiermee om te gaan.
Angstig-vermijdende volwassenen willen enerzijds heel graag een relatie omdat ze moeilijk alleen kunnen zijn en anderzijds willen ze de partner niet te dichtbij laten komen. Ze vertonen vaak een patroon van aantrekken en afstoten. Dit patroon wordt in stand gehouden door angst.
De gehechtheidservaringen die we als jong kind opdoen, worden in ons brein opgeslagen. Het worden innerlijke werkmodellen waarop we later telkens beroep doen, bij het aangaan van sociale contacten. Onze nood aan hechting stopt namelijk niet, ongeacht onze leeftijd. Voor volwassenen bijvoorbeeld, is de partner de belangrijkste hechtingspersoon.
Vaak staat een onveilige hechting de liefdesrelatie in de weg.
Tijdens EFT en Integratieve Relatietherapie worden de patronen waarmee een koppel op elkaar reageert, bloot gelegd. Hierbij onderzoekt de therapeut altijd de hechtingsstijl van beide partners en de rol die de hechting speelt in de interactie.
Wie zich ervan bewust is, dat de eigen reacties komen uit een onveilige hechting, kan daar in de therapiesessies aan werken om het anders te doen. Wie zich bewust is, dat reacties van de partner komen uit een onveilige hechtingsstijl, kan daar meer begrip voor opbrengen. Bovendien is het dan gemakkelijker om de partner te helpen om zich veilig te kunnen verbinden.
Een belangrijke voorwaarde, is dat de persoon kan reflecteren over de eigen gedachten en gevoelen. Dan pas komt er inzicht: ik kijk door een bepaalde bril naar de werkelijkheid en deze bril moet wat bijgesteld worden. Dat noemt men ‘mentaliseren’.
Hoe onveiliger je gehecht bent, hoe minder goed je hebt geleerd om te mentaliseren. Een therapeut is daar dan de perfecte ondersteuning bij.
Hier lees je meer over EFT
Hier ga je naar de pagina over Integratieve Relatietherapie
Gelukkig is onze hechtingsstijl voor verandering vatbaar. Als je als volwassene een partner treft die heel responsief is (de drie B’s), kan je nieuwe hechtingservaringen opdoen. Die ervaringen worden vervolgens ook weer opgeslagen in de hersenen als werkmodel.
Zo heb ik zelf in de loop der jaren weer een verschuiving kunnen maken van angstig naar veilig gehecht. En ik kan je verzekeren: het is het geploeter van ‘aan jezelf werken’ dubbel en dik waard.
En nog iets: mijn ouders zijn nooit meer zonder mij op vakantie gegaan. 😅
Liefdesbang – Hannah Cuppen en het bijbehorende werkboek Liefdeskunst – Hannah Cuppen
Heb je het vermoeden dat jij of jouw relatie lijdt onder jouw hechtingsstijl, wacht dan niet langer om ermee aan de slag te gaan en
Bij geen gehoor ben ik hoogst waarschijnlijk in gesprek. Je kunt ten alle tijden gebruik maken van de bel / mail me terug service hieronder. Ik neem dan zo spoedig mogelijk contact met jou op.
"Ingrid heeft het vermogen om je meteen naar de kern te brengen. Dit doet ze niet door te sturen maar door te vragen. Oprechte belangstelling…
Mocht ik op dit moment niet bereikbaar zijn of wil je liever op een ander tijdstip met mij in contact komen, dan bel of mail ik u graag terug!
